NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN TRONG HOẠT ĐỘNG THƯƠNG MẠI

Hoạt động thương mại giữ vai trò trung tâm trong nền kinh tế thị trường, thúc đẩy sản xuất lưu thông hàng hóa và kết nối cung cầu. Để đảm bảo tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong quá trình này, pháp luật Việt Nam đã quy định những nguyên tắc cơ bản nhằm định hướng hành vi và xử lý tranh chấp giữa các chủ thể trong hoạt động thương mại. Việc nắm vững và thực hiện đúng các nguyên tắc này không chỉ bảo vệ lợi ích chính đáng của doanh nghiệp và người tiêu dùng mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững.

Khái niệm hoạt động thương mại

Theo khoản 1 Điều 3 Luật Thương mại năm 2005 quy định:

“Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.”

Như vậy, hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi bao gồm:

  • Hoạt động mua bán hàng hóa: bên bán có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên mua và nhận thanh toán, bên mua có nghĩa vụ thanh toán cho bên bán, nhận hàng và quyền sở hữu hàng hóa theo thỏa thuận.
  • Cung ứng dịch vụ: một bên có nghĩa vụ thực hiện dịch vụ cho một bên khác và nhận thanh toán, bên sử dụng dịch vụ có nghĩa vụ thanh toán cho bên cung ứng dịch vụ và sử dụng dịch vụ theo thỏa thuận.
  • Xúc tiến thương mại: là hoạt động thúc đẩy, tìm kiếm cơ hội mua bán hàng hoá và cung ứng dịch vụ, bao gồm hoạt động khuyến mại, quảng cáo thương mại, trưng bày, giới thiệu hàng hoá, dịch vụ và hội chợ, triển lãm thương mại.
  • Các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác bao gồm: (Gia công hàng hóa; Đấu giá, đấu thầu hàng hóa dịch vụ; Dịch vụ Logistics; Dịch vụ quá cảnh hàng hóa; Dịch vụ giám định; Cho thuê hàng hóa; Nhượng quyền thương mại)

Những nguyên tắc cơ bản trong hoạt động kinh doanh thương mại

Căn cứ Luật thương mại năm 2005, hoạt động thương mại có những nguyên tắc cơ bản sau:

Nguyên tắc bình đẳng trước pháp luật của thương nhân trong hoạt động thương mại

Nguyên tắc được quy định tại Điều 10 Luật thương mại năm 2005:

“Thương nhân thuộc mọi thành phần kinh tế bình đẳng trước pháp luật trong hoạt động thương mại.”

Dù là doanh nghiệp nhà nước, tư nhân hay có vốn đầu tư nước ngoài, tất cả các chủ thể đều được đối xử công bằng trong quan hệ thương mại. Pháp luật không phân biệt đối xử, tạo điều kiện cạnh tranh bình đẳng.

Nguyên tắc này giúp khuyến khích sự tham gia của các thành phần kinh tế, đảm bảo môi trường cạnh tranh công bằng và minh bạch.

Nguyên tắc tự do, tự nguyện thỏa thuận trong hoạt động thương mại

Nguyên tắc được quy định tại Điều 11 Luật thương mại năm 2005:

“1. Các bên có quyền tự do thoả thuận không trái với các quy định của pháp luật, thuần phong mỹ tục và đạo đức xã hội để xác lập các quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại. Nhà nước tôn trọng và bảo hộ các quyền đó.

2. Trong hoạt động thương mại, các bên hoàn toàn tự nguyện, không bên nào được thực hiện hành vi áp đặt, cưỡng ép, đe doạ, ngăn cản bên nào.”

Đây là nguyên tắc thể hiện bản chất tự do trong nền kinh tế thị trường. Các bên có quyền tự lựa chọn đối tác, thương lượng các điều khoản giao dịch phù hợp với nhu cầu và lợi ích của mình, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thúc đẩy đổi mới, phát huy tính chủ động, sáng tạo trong kinh doanh.

Nguyên tắc áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại được thiết lập giữa các bên

Nguyên tắc được quy định tại Điều 12 Luật thương mại năm 2005:

“Trừ trường hợp có thoả thuận khác, các bên được coi là mặc nhiên áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập giữa các bên đó mà các bên đã biết hoặc phải biết nhưng không được trái với quy định của pháp luật.”

Thói quen trong hoạt động thương mại là quy tắc xử sự có nội dung rõ ràng được hình thành và lặp lại nhiều lần trong một thời gian dài giữa các bên, được các bên mặc nhiên thừa nhận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên. Các bên được coi là mặc nhiên áp dụng thói quen trong hoạt động thương mại đã được thiết lập giữa các bên mà các bên đã biết hoặc phải biết nhưng không được trái với quy định của pháp luật.

Nguyên tắc này có ý nghĩa bổ sung cho sự thiếu sót của pháp luật, giải quyết các tranh chấp một cách hợp lý theo thông lệ mà các bên vốn đã công nhận qua thực tiễn.

Nguyên tắc áp dụng tập quán trong hoạt động thương mại

Nguyên tắc được quy định tại Điều 13 Luật thương mại năm 2005:

“Trường hợp pháp luật không có quy định, các bên không có thoả thuận và không có thói quen đã được thiết lập giữa các bên thì áp dụng tập quán thương mại nhưng không được trái với những nguyên tắc quy định trong Luật này và trong Bộ luật dân sự.”

Đây là một trong những quy định quan trọng nhằm điều chỉnh cách xử lý các vấn đề phát sinh khi không có quy định pháp luật cụ thể. Tập quán thương mại là thói quen được thừa nhận rộng rãi trong hoạt động thương mại trên một vùng, miền hoặc một lĩnh vực thương mại, có nội dung rõ ràng được các bên thừa nhận để xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động thương mại. Tập quán chỉ được áp dụng khi pháp luật không có quy định rõ ràng, không có thoả thuận và không có thói quen đã được thiết lập giữa các bên cho vấn đề phát sinh. Nguyên tắc này tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương với nước ngoài, phù hợp với hội nhập kinh tế toàn cầu.

Nguyên tắc bảo vệ lợi ích chính đáng của người tiêu dùng

Nguyên tắc được quy định tại Điều 14 Luật thương mại năm 2005:

“1. Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại có nghĩa vụ thông tin đầy đủ, trung thực cho người tiêu dùng về hàng hoá và dịch vụ mà mình kinh doanh và phải chịu trách nhiệm về tính chính xác của các thông tin đó.

2. Thương nhân thực hiện hoạt động thương mại phải chịu trách nhiệm về chất lượng, tính hợp pháp của hàng hoá, dịch vụ mà mình kinh doanh.”

Người tiêu dùng là mắt xích cuối cùng nhưng quan trọng trong chuỗi thương mại. Pháp luật thương mại quy định rõ việc doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng sản phẩm, minh bạch thông tin và có trách nhiệm về tính chính xác sau bán hàng. Nguyên tắc này hướng tới thương nhân hoạt động thương mại chú trọng việc nâng cao uy tín và giữ chân khách hàng bằng các chính sách đổi trả, bảo hành, công khai nguồn gốc xuất xứ sản phẩm…

Nguyên tắc thừa nhận giá trị pháp lý cảu thông điệp dữ liệu trong hoạt động thương mại

Nguyên tắc được quy định tại Điều 15 Luật thương mại năm 2005:

“Trong hoạt động thương mại, các thông điệp dữ liệu đáp ứng các điều kiện, tiêu chuẩn kỹ thuật theo quy định của pháp luật thì được thừa nhận có giá trị pháp lý tương đương văn bản.”

Thông điệp dữ liệu là thông tin được tạo ra, được gửi, được nhận, được lưu trữ bằng phương tiện điện tử. Việc thừa nhận giá trị pháp lý của các thông điệp dữ liệu trong hoạt động thương mại là hợp lý và cần thiết, giúp cho các hoạt động thương mại được diễn ra dễ dàng và linh hoạt hơn.

LIÊN HỆ

Nếu quý khách hàng đang có nhu cầu tìm kiếm Luật sư giỏi tại Thành phố Hồ Chí Minh, đừng ngại liên hệ với đội ngũ Luật sư của Công ty Luật Duật Vân để được hỗ trợ nhanh chóng, kịp thời theo thông tin liên hệ sau:

CÔNG TY LUẬT TNHH DUẬT VÂN