NGHỊ QUYẾT SỐ 205/2025/QH15 CỦA QUỐC HỘI VỀ VIỆC THÍ ĐIỂM VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN KHỞI KIỆN VỤ ÁN DÂN SỰ ĐỂ BẢO VỆ QUYỀN DÂN SỰ CỦA CHỦ THỂ LÀ NHÓM DỄ BỊ TỔN THƯƠNG HOẶC BẢO VỆ LỢI ÍCH CÔNG

Ngày 24/06/2025, tại kỳ họp thứ 9 Quốc hội đã thống nhất thông qua Nghị quyết số 205/2025/QH15 về việc thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.

Quốc hội thống nhất thông qua Nghị quyết số 205/2025/QH15

Các nguyên tắc thực hiện

Nghị quyết 205/2025/QH15 quy định việc thí điểm Viện Kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công khi không có người khởi kiện (sau đây gọi là vụ án dân sự công ích).

Các nguyên tắc thực hiện được quy định tại Điều 2 Nghị quyết 205/2025/QH15

  • Việc khởi kiện và giải quyết vụ án dân sự công ích được thực hiện theo Nghị quyết 205/2025/QH15; trường hợp Nghị quyết 205/2025/QH15 không quy định thì áp dụng quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự và quy định khác của pháp luật có liên quan.
  • Viện kiểm sát nhân dân chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện quyền nhưng không có người khởi kiện.
  • Ngoài ra, vụ án dân sự do Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện để bảo vệ lợi ích công thì không được hòa giải và bị đơn không được đưa ra yêu cầu phản tố.
  • Cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan có trách nhiệm phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân và Tòa án khi Viện kiểm sát, Tòa án thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn.

Quy định về nhóm đối tượng được bảo vệ và phạm vi lợi ích công

Điều 3 Nghị quyết số 205/2025/QH15 đã giải thích rõ các khái niệm “Nhóm dễ bị tổn thương” và “Lợi ích công” để xác định phạm vi khởi kiện của VKSND, theo đó:

Nhóm dễ bị tổn thương gồm:

  • Trẻ em theo quy định của Luật Trẻ em.
  • Người cao tuổi theo quy định của Luật Người cao tuổi.
  • Người khuyết tật theo quy định của Luật Người khuyết tật.
  • Phụ nữ đang mang thai hoặc đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi.
  • Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và người mất năng lực hành vi dân sự theo quy định của Bộ luật Dân sự.
  • Người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn.

Lợi ích công gồm lợi ích công cộng, lợi ích của Nhà nước thuộc các lĩnh vực sau đây:

  • Đầu tư công;
  • Đất đai, tài nguyên, tài sản công khác.
  • Môi trường, hệ sinh thái.
  • Di sản văn hóa.
  • An toàn thực phẩm, dược phẩm.
  • Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Về thẩm quyền giải quyết vụ án dân sự công ích

Theo quy định tại Điều 5 Nghị quyết 205/2025/QH15, Tòa án nhân dân khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm vụ án dân sự công ích. Thẩm quyền của Tòa án được xác định theo thứ tự sau đây:

  • Tòa án nhân dân nơi bị đơn cư trú, làm việc nếu bị đơn là cá nhân hoặc nơi bị đơn có trụ sở nếu bị đơn là cơ quan, tổ chức. Nếu bị đơn cư trú, làm việc, có trụ sở ở nhiều nơi khác nhau thì Viện kiểm sát nhân dân có thể yêu cầu Tòa án nhân dân ở một trong các nơi đó giải quyết. Nếu tranh chấp phát sinh từ hoạt động của chi nhánh tổ chức thì Viện kiểm sát nhân dân có thể yêu cầu Tòa án nhân dân nơi tổ chức có trụ sở hoặc nơi tổ chức có chi nhánh giải quyết.
  • Tòa án nơi xảy ra hành vi vi phạm.
  • Tòa án nơi xảy ra hậu quả thiệt hại.

Trường hợp đối tượng bị thiệt hại là bất động sản thì chỉ Tòa án nhân dân khu vực nơi có bất động sản có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm. Nếu bất động sản có ở nhiều nơi khác nhau thì Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm là Tòa án nhân dân khu vực nơi có một trong các bất động sản đó.

Trường hợp vụ án dân sự công ích do Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện qua giải quyết vụ án, vụ việc khác quy định tại khoản 3 Điều 10 của Nghị quyết 205/2025/QH15 thì Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm là Tòa án nhân dân khu vực đã hoặc đang giải quyết vụ án, vụ việc đó. Trường hợp Viện kiểm sát nhân dân phát hiện qua giải quyết vụ án, vụ việc ở cấp tỉnh hoặc cấp trung ương thì thẩm quyền giải quyết theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 5 của Nghị quyết 205/2025/QH15.

Về thẩm quyền khởi kiện vụ án công ích

Điều 6 Nghị quyết 205/2025/QH15 quy định Viện kiểm sát khu vực tương ứng với Tòa án khu vực có thẩm quyền giải quyết theo thủ tục sơ thẩm vụ án dân sự công ích có quyền khởi kiện vụ án.

Trường hợp vụ án phức tạp, giá trị thiệt hại lớn hoặc xảy ra trên địa bàn nhiều khu vực hoặc có yếu tố nước ngoài hoặc khi xét thấy cần thiết thì Viện kiểm sát cấp tỉnh có thể khởi kiện hoặc tiến hành kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, sau đó phân công cho Viện kiểm sát khu vực khởi kiện vụ án.

Trường hợp vụ án rất phức tạp, giá trị thiệt hại rất lớn hoặc xảy ra trên địa bàn nhiều tỉnh, thành phố hoặc có ảnh hưởng đến an ninh, đối ngoại hoặc khi xét thấy cần thiết thì Viện kiểm sát nhân dân tối cao có thể khởi kiện hoặc tiến hành kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, sau đó phân công cho Viện kiểm sát cấp dưới khởi kiện vụ án.

Nhiệm vụ, quyền hạn của Viện Kiểm sát

Theo quy định tại Điều 7 Nghị quyết 205/2025/QH15, Viện Kiểm sát có những nhiệm vụ, quyền hạn như sau:

  • Tiếp nhận, xử lý thông tin về việc xâm phạm quyền dân sự của chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công.
  • Kiểm tra, xác minh, thu thập thông tin, tài liệu, chứng cứ.
  • Yêu cầu Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời để bảo vệ quyền dân sự, tài sản, bảo đảm thu thập, bảo vệ chứng cứ, bảo đảm cho việc giải quyết vụ án hoặc việc thi hành án.
  • Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân chấm dứt vi phạm và áp dụng biện pháp để ngăn chặn, khắc phục hậu quả.
  • Đình chỉ, phục hồi việc kiểm tra, xác minh.
  • Thông báo, kiến nghị với cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, trách nhiệm khởi kiện theo quy định của pháp luật; hỗ trợ việc khởi kiện.
  • Khởi kiện vụ án dân sự công ích và thực hiện quyền, nghĩa vụ của người khởi kiện trong quá trình giải quyết vụ án.
  • Kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong giải quyết vụ án, thực hiện quyền yêu cầu, kiến nghị, kháng nghị theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.

Ngoài ra, Viện kiểm sát có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu, chứng cứ cung cấp trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được yêu cầu; trường hợp không cung cấp được thì trả lời bằng văn bản, nêu rõ lý do.

Xem chi tiết toàn bộ nội dung Nghị quyết tại: https://vanban.chinhphu.vn/?pageid=27160&docid=214380&classid=1&orggroupid=1

LIÊN HỆ

Nếu quý khách hàng đang có nhu cầu tìm kiếm Luật sư giỏi tại Thành phố Hồ Chí Minh, đừng ngại liên hệ với đội ngũ Luật sư của Công ty Luật Duật Vân để được hỗ trợ nhanh chóng, kịp thời theo thông tin liên hệ sau:

CÔNG TY LUẬT TNHH DUẬT VÂN